Nguồn cung toàn cầu co hẹp, áp lực gia tăng
Trong 11 tháng vừa qua, Mỹ, Đức và Ấn Độ tiếp tục là ba thị trường xuất khẩu hạt tiêu lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch lần lượt đạt 373,4 triệu USD, 114,8 triệu USD và 74,2 triệu USD. Đáng chú ý, thị trường Mỹ nhập khẩu hạt tiêu Việt Nam với mức giá cao hơn mặt bằng chung, phản ánh nhu cầu ổn định đối với các sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Việt Nam hiện là nhà cung cấp hạt tiêu lớn nhất cho thị trường Mỹ
Theo đó, Việt Nam hiện là nhà cung cấp hạt tiêu lớn nhất cho Mỹ, chiếm tới 69,3% tổng kim ngạch nhập khẩu hạt tiêu của quốc gia này. Thị phần vượt trội này không chỉ cho thấy năng lực cung ứng ổn định mà còn khẳng định vị thế dẫn dắt của hạt tiêu Việt Nam tại thị trường tiêu dùng hàng đầu thế giới.
Ở chiều ngược lại, Đức tiếp tục đóng vai trò là cửa ngõ quan trọng đưa hạt tiêu Việt Nam thâm nhập sâu vào thị trường EU, trong khi Ấn Độ – vừa là đối thủ cạnh tranh, vừa là thị trường tiêu thụ lớn, vẫn duy trì nhu cầu nhập khẩu đáng kể đối với các chủng loại tiêu phục vụ chế biến.
Theo Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA), thị trường hạt tiêu thế giới đang chịu sức ép lớn khi nguồn cung tại nhiều quốc gia sản xuất chủ lực như Brazil, Indonesia, Ấn Độ suy giảm do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và chi phí đầu vào tăng cao. Trong bối cảnh đó, Việt Nam vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc cân đối cung – cầu toàn cầu.
Tuy nhiên, chính ngành hồ tiêu trong nước cũng đang đối mặt với những thách thức không nhỏ. Thời tiết bất lợi kéo dài, cùng với việc diện tích trồng tiêu bị thu hẹp trong giai đoạn giá xuống thấp trước đây, đang tác động trực tiếp đến năng suất và sản lượng hiện nay.
Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch VPSA nhận định, ngành hồ tiêu đang bước vào giai đoạn nguồn cung không còn dồi dào như trước. Điều này vừa tạo cơ hội cho giá phục hồi, nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về tổ chức sản xuất, kiểm soát chất lượng và phát triển bền vững.
Ngành hồ tiêu đang bước vào giai đoạn nguồn cung không còn dồi dào như trước
Trong bối cảnh nguồn cung thắt chặt, việc Mỹ và các thị trường cao cấp chấp nhận mức giá nhập khẩu cao hơn được xem là tín hiệu tích cực đối với ngành hồ tiêu Việt Nam. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, lợi thế về thị phần sẽ không tự động chuyển hóa thành giá trị gia tăng nếu doanh nghiệp vẫn chủ yếu xuất khẩu thô.
PGS.TS. Nguyễn Quốc Toản, nguyên Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho rằng, Việt Nam đang xuất khẩu nhiều nhưng giá trị trên mỗi đơn vị sản phẩm chưa tương xứng với vị thế số một thế giới. Muốn tận dụng tốt chu kỳ giá mới, doanh nghiệp phải đi vào chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng thương hiệu.
Thực tế cho thấy, tại các thị trường như Mỹ và EU, nhu cầu đối với tiêu xay, tiêu tiệt trùng, tiêu hữu cơ, sản phẩm phối trộn gia vị ngày càng tăng, trong khi tỷ trọng xuất khẩu tiêu thô của Việt Nam vẫn còn lớn.
Doanh nghiệp chuyển hướng sang chế biến sâu
Nhiều doanh nghiệp trong ngành đã sớm nhận diện xu hướng này và từng bước tái cấu trúc chiến lược xuất khẩu.
Ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phúc Sinh chia sẻ, nếu chỉ bán tiêu thô thì rất khó nâng giá trị. Chúng tôi tập trung đầu tư vào chế biến sâu, đạt các chứng nhận quốc tế để đưa sản phẩm tiêu thành phẩm vào hệ thống phân phối tại Mỹ và châu Âu. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường giá cao mà còn tạo ra sự khác biệt bền vững so với các đối thủ cạnh tranh.
Tương tự, đại diện Công ty TNHH Olam Việt Nam cho biết, doanh nghiệp đang mở rộng các dòng sản phẩm tiêu chế biến, tiêu bền vững, gắn với vùng nguyên liệu đạt chuẩn, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của các nhà nhập khẩu quốc tế.
Nhiều doanh nghiệp tập trung nguồn lực để chế biến sâu
Các chuyên gia cho rằng, để nâng cao giá trị xuất khẩu trong trung và dài hạn, ngành hồ tiêu cần chuyển mạnh từ tư duy sản lượng sang tư duy chất lượng và giá trị. Điều này bao gồm việc tổ chức lại vùng nguyên liệu, áp dụng canh tác bền vững, kiểm soát dư lượng và đầu tư chế biến sâu.
Chế biến sâu và phát triển sản phẩm thành phẩm là hướng đi tất yếu giúp ngành hồ tiêu Việt Nam gia tăng giá trị xuất khẩu, giảm rủi ro từ biến động giá và giữ vững thị phần tại các thị trường cao cấp, ông Đỗ Hà Nam nhấn mạnh.
Trong bối cảnh Việt Nam đang nắm giữ “chìa khóa” của thị trường hồ tiêu thế giới, việc tận dụng tốt lợi thế này không chỉ nằm ở con số xuất khẩu, mà quan trọng hơn là khả năng nâng tầm giá trị của ‘vàng đen’ Việt Nam trên bản đồ gia vị toàn cầu. Chu kỳ mới đang mở ra, và bài toán đặt ra cho ngành hồ tiêu không chỉ là bán được nhiều hơn, mà là bán thông minh hơn, bền vững hơn.